Muhammet Nurullah Ketkanlı
Balkan Çalışmaları Uzmanı
Haber
Çin Devlet Başkanı Şi Cinping’in Sırbistan ziyareti çerçevesinde Sırbistan ile Çin arasında 28 iş birliği anlaşmasına imza atıldı. Çin ile Sırbistan arasındaki “kapsamlı stratejik ortaklık” seviyesindeki ilişkiler “ortak gelecek” seviyesine yükseltildi. (Cnnturk.com, 06.06.2024)
POLSAM Haber Analizi
Çin Devlet Başkanı Xi Jinping, Mayıs 2024’te Sırbistan, Macaristan ve Fransa’yı kapsayacak bir Avrupa turu gerçekleştirdi. Beş yıl sonra gerçekleştirilen bu turda Xi Jinping, Sırbistan’a gerçekleştirdiği resmi ziyaretler kapsamında iki devlet arasında önemli anlaşmalara imza attı ve Sırbistan Devlet Başkanı Aleksandr Vucic ile ortak basın toplantısında önemli söylemlerde bulundu.
1990’lı yıllarda Balkanlarda yaşanan çatışmalarda ve sonrasında Sırbistan’ın bölgedeki aktörlerle ve Batılı aktörler ile yaşanan sorunlarında Çin, Rusya ile birlikte Sırbistan’ı desteklemiş, Kosova meselesinde Sırbistan lehine duruş sergilemiş, uluslararası örgütlerde Sırbistan aleyhine kararlar alınmasını engellemeye çalışmıştır. Bu durum tarihte Yugoslavya’nın ve sonrasında Sırbistan’ın ve bölgedeki Sırp toplumunun Batılılar ile hiçbir zaman çok yakın ilişkiler içerisine girmemesi, Rus toplumu ile tarihsel ve kültürel bağları ve Soğuk Savaş döneminde Yugoslavya Başkanı Josip Broz Tito’nun öncülük ettiği Bağlantısızlar Hareketi dolayısı ile doğu ülkeleri ile iyi ilişkiler geliştirebilme tecrübesine sahip olmasından dolayı Çin için önemli bir ortak olma potansiyeli taşımasından kaynaklanmıştır. 1990’lar ve sonrasında yaşananlar ise bunu pekiştirmiştir.
2013 yılında Çin Devlet Başkanı Xi Jinping ile ortaya çıkarılan ve Çin’in bölgesel ve küresel etkinliğinin arttırılması, jeopolitik öneminin güçlendirilmesi ve bölge ülkelerinin yanı sıra küresel ölçekte diğer ülkeler ile ilişkilerinin geliştirilmesi ve karşılıklı bağımlılığın arttırılması bağlamında öne sürülen Kuşak ve Yol Girişimi projesine Sırbistan da üye olmuştur. Sırbistan’da halihazırda 60’tan fazla projesi olan Çin, Mayıs 2024’te gerçekleştirilen bu ziyaretle iki ülke arasında imzalanan 28 yeni anlaşma ile Sırbistan’da ve bölgede etkinliğini arttırmış, yerini sağlamlaştırmıştır. Ayrıca Kuşak ve Yol Girişimi’nin amaçları arasında yer alan ortaklar ile kültürel etkileşimin arttırılması ve yabancı toplumların birbirini daha yakından tanıması bağlamında Çin’in Konfüçyus Enstitüleri Sırbistan’da da etkinliğini arttırarak sürdürmektedir. Bu ziyaret sırasında yüzlerce kişinin toplanarak Çin ve Sırbistan bayrakları ile sloganlar atması Çin’in uyguladığı yumuşak güç politikalarının ilerleme kaydettiğini göstermektedir. Ayrıca Sırbistan Devlet Başkanı Aleksandr Vucic Sırbistan’ın en büyük üç ihracat ortağının Çin’e bağlı şirketler olduğunu ve Çin’in, Sırbistan İçişleri Bakanlığı’nın en büyük bağışçısı olduğunun belirtmiştir. Bu koşullar Sırbistan-Çin ortaklığının büyümesini göstermesinin yanı sıra Sırbistan’ın Batı’ya karşı daha bağımsız hareket etmesine ve elini güçlendirmesine olanak tanımaktadır. Kuşak ve Yol Girişimi’nin sağladığı bu ilişkiler ile Çin uluslararası toplumda aleyhine olan Doğu Türkistan, Hong Kong ve Tayvan meselelerinde de kendine destek sağlamakta, Sırbistan Devlet Başkanı Vucic de bu konularda Çin ile hareket edileceğini belirtmektedir.
Bu bağlamda Çin Devlet Başkanı Xi Jinping, Sırbistan hakkında “Ortak gelecek inşa ettiğimiz ilk Avrupa ülkesi” diyerek ilişkilerin geldiği boyutu vurgulamıştır. Bu sayede Çin, Sırbistan vasıtası ile hem Kuşak ve Yol Girişimi’nin geleceği hususunda bölgede ilerleme kaydetmiş hem de Balkanlar’da Batı’ya karşı önemli bir köprü başı kazanmıştır. Konu ile ilgilenen bazı uzmanlar Çin’in uyguladığı yumuşak güç politikalarının her ne kadar tüm taraflara yararlı gibi görünse de gelecekte bunun karşılıklı yarardan çok tek taraflı olarak Çin’in elini güçlendireceğini ve etkisini arttıracağını, diğer tarafların aleyhine sonuçlar doğurabileceğini belirtmektedir. Bundan dolayı Çin’in yumuşak güç politikalarının yeni bir kavram ile; “keskin güç” (sharp power) ile açıklanabileceğini bazı güçlü örnekler ile savunmaktadır.