Türkiye’nin Latin Amerika’daki Ticari Diplomasi Çalışmaları

Mustafa Kökmen

Latin Amerika Uzmanı

2002 yılından bu yana Türkiye’nin Latin Amerika’daki varlığı ve etkisi; ekonomik, diplomatik ve kültürel alanlarda önemli ölçüde artmıştır. Bu dönem boyunca Türkiye, Latin Amerika ülkeleriyle ilişkilerini güçlendirmek için çeşitli stratejik adımlar atmış ve birçok alanda iş birliği geliştirmiştir. Özellikle son yıllarda Türkiye, Latin Amerika ile olan ilişkilerini derinleştirmek ve çeşitlendirmek amacıyla kamu diplomasisi ve ticari diplomasi çalışmalarını hızlandırmıştır. Bu bağlamda, özellikle MÜSİAD (Müstakil Sanayici ve İş Adamları Derneği), DEİK (Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu), TÜSİAD (Türk Sanayicileri ve İş İnsanları Derneği) ve çeşitli ticaret odaları önemli rol oynamaktadır. Bu kurumlar, Türkiye’nin Latin Amerika’daki varlığını artırmak, ekonomik ilişkileri güçlendirmek ve karşılıklı ticaret hacmini büyütmek amacıyla çeşitli stratejiler ve projeler geliştirmiştir.

MÜSİAD’ın Bölgedeki Çalışmaları

MÜSİAD, Latin Amerika’daki Türk iş insanları ve girişimcileri için bir köprü görevi görmektedir. Bölgeye düzenlenen ticari heyetler, iş forumları ve yatırım zirveleri MÜSİAD’ın bu alandaki temel faaliyetleri arasında yer almaktadır. Özellikle Brezilya, Meksika ve Arjantin gibi büyük ekonomilere yönelik iş gezileri düzenleyerek bu ülkelerdeki yatırım fırsatlarını Türk iş dünyasına tanıtmaktadır. Ayrıca bölgedeki iş insanlarıyla ikili görüşmeler ve iş birliği anlaşmaları yaparak Türkiye’nin ticari varlığını pekiştirmektedir. Latin Amerika’da MÜSİAD’ın varlık gösterdiği ülkeler, bu bölgedeki ticari ilişkilerin geliştirilmesine yönelik önemli adımlardan biridir. MÜSİAD’ın Latin Amerika’da temsilciliklerinin bulunduğu ülkeler arasında Brezilya, Meksika, Venezuela, Şili ve Kolombiya yer almaktadır. MÜSİAD’ın Latin Amerika’daki en önemli temsilciliklerinden biri Brezilya’da yer almaktadır. Brezilya, bölgenin en büyük ekonomisi olması nedeniyle stratejik bir öneme sahiptir. MÜSİAD, burada Türk iş insanlarının Brezilya pazarına erişimini kolaylaştırmakta ve iki ülke arasındaki ticaret hacmini artırmak için çalışmalar yürütmektedir. Dünya’nın 98 ülkesinde şube ve temsilcilikler ile irtibat noktası bulunan MÜSİAD’ın yurt dışı teşkilatlanması bu alanda örnek çalışmalara imza atmaktadır.

DEİK’in Kıtadaki Rolü

DEİK, Türkiye ile Latin Amerika ülkeleri arasındaki ekonomik ilişkileri geliştirmek amacıyla çeşitli faaliyetler yürütmektedir. Bölgedeki iş konseyleri aracılığıyla, ülkeler arasında doğrudan diyalog ve iş birliği imkanları yaratmaktadır. DEİK, düzenlediği iş forumları ve ticaret heyetleriyle, Türk iş dünyasını Latin Amerika pazarına entegre etmeye çalışmaktadır. Özellikle enerji, inşaat, otomotiv ve tarım gibi stratejik sektörlerde iş birliği olanakları araştırılmakta ve bu sektörlerdeki Türk firmalarının bölgeye yatırım yapmaları teşvik edilmektedir. Latin Amerika’da DEİK’in faaliyet gösterdiği ülkeler ve bu ülkelerdeki iş konseyleri şu şekildedir: Arjantin, Brezilya, Kolombiya, Peru, Ekvador, Meksika, Şili, Venezuela, Orta Amerika ve Karayipler, Küba, iş konseylerinden oluşan toplamda 13 ayrı ikili oluşum kurulmuştur. DEİK bu bölgede ticari diplomasiyi efektif bir şekilde kurgulamıştır. Bu iş konseyleri, DEİK’in Latin Amerika’daki temel faaliyet alanlarını oluşturmaktadır. DEİK, bu konseyler aracılığıyla Türkiye’nin Latin Amerika ülkeleriyle olan ticari ve ekonomik ilişkilerini geliştirmeyi, ticaret hacmini artırmayı ve karşılıklı yatırımları teşvik etmeyi amaçlamaktadır. Her bir konsey düzenlediği iş forumları, ticaret heyetleri ve ikili görüşmelerle Türk iş dünyasının Latin Amerika pazarına entegrasyonunu sağlamaktadır. DEİK’in bu noktadaki en büyük özelliği iş konseylerinde hedef ülke ve pazara istinaden yabancı iş insanlarının da konseyde yer almasıdır. Çalışmalar bilhassa hedef pazarda yer alan iş insanları ile iş birliği ve ortaklık içerisinde kurgulanmaktadır.

TÜSİAD’ın Girişimleri

TÜSİAD, Türkiye’nin Latin Amerika’daki ticari varlığını güçlendirmek amacıyla çeşitli projeler ve iş birlikleri geliştirmektedir. Latin Amerika’daki ekonomik ve ticari ortamı analiz eden raporlar ve yayınlar hazırlayarak Türk iş dünyasının bölge hakkında bilgi sahibi olmasını sağlamaktadır. Ayrıca bölgedeki önemli iş organizasyonları ve ticaret odaları ile stratejik ortaklıklar kurarak, Türk firmalarının Latin Amerika’daki pazar paylarını artırmalarına destek olmaktadır. TÜSİAD’ın Latin Amerika’da doğrudan ofis veya temsilcilikleri bulunmamaktadır. Bununla birlikte TÜSİAD, uluslararası alanda çeşitli iş birlikleri ve faaliyetler gerçekleştirmekte ve DEİK gibi diğer Türk iş dünyası örgütleriyle iş birliği yaparak Latin Amerika’daki ekonomik ilişkileri geliştirmeye yönelik çalışmalar yapmaktadır. TÜSİAD, Avrupa ve ABD başta olmak üzere çeşitli uluslararası iş dünyası örgütleri ve odalarıyla iş birlikleri kurarak Türk iş dünyasının global pazarlara erişimini kolaylaştırmaktadır. Latin Amerika’daki iş dünyası örgütleri ve ticaret odalarıyla da zaman zaman iş birliği yapmaktadır. TÜSİAD, DEİK’in Latin Amerika’daki iş konseyleri aracılığıyla da çeşitli faaliyetler yürütebilir. DEİK’in Arjantin, Brezilya, Kolombiya, Meksika ve Peru gibi ülkelerdeki iş konseyleri, TÜSİAD üyelerinin de katılımıyla çeşitli iş forumları ve ticaret heyetleri düzenlemektedir. TÜSİAD, uluslararası toplantılarda ve forumlarda Türkiye’yi temsil etmekte ve çeşitli ülke pazarları hakkında bilgi edinmektedir. Özetle, TÜSİAD’ın Latin Amerika’da doğrudan ofisleri bulunmamakla birlikte bu bölgedeki ekonomik ve ticari ilişkileri geliştirmek için dolaylı yollarla faaliyetler yürütmektedir. TÜSİAD, uluslararası iş birlikleri, DEİK İş Konseyleri ve küresel toplantılar aracılığıyla Latin Amerika’daki iş fırsatlarını değerlendirmekte ve Türk iş dünyasının bu bölgeyle olan bağlarını güçlendirmeye çalışmaktadır.

Ticaret Odalarının Faaliyetleri

Türkiye’deki çeşitli ticaret odaları, Latin Amerika ile ticari ilişkileri geliştirmek amacıyla aktif rol oynamaktadır. İstanbul Ticaret Odası (İTO), Ankara Ticaret Odası (ATO) gibi büyük odalar, Latin Amerika’daki partner odalar ile ortak projeler yürütmekte ve karşılıklı ticaret heyetleri düzenlemektedir. Bu odalar, Latin Amerika pazarına girmek isteyen Türk firmalarına danışmanlık hizmetleri sunmakta ve iş bağlantıları kurmalarına yardımcı olmaktadır. Özellikle küçük ve orta ölçekli işletmelerin (KOBİ) Latin Amerika pazarına açılmaları için gerekli destekler sağlanmaktadır. Son dönemde T.C. Ticaret Bakanlığı öncülüğünde ticaret ve sanayi odaları, yerelden küresele büyük bir açılım gerçekleştirerek Türkiye’nin ihracat atılımına büyük katkılar sunmuştur.

Sonuç

2000’li yılların başından bu yana Türkiye, Latin Amerika ülkelerinde yeni büyükelçilikler ve konsolosluklar açarak diplomatik varlığını önemli ölçüde artırmıştır. 2002’de kıta genelinde 6 olan diplomatik misyon ve büyükelçilik sayısı, 2024 yılı itibariyle 18’e yükselmiştir. Bu süreçte Brezilya, Arjantin, Şili, Kolombiya, Peru, Venezuela, Küba ve Meksika gibi ülkelerde büyükelçilikler açılmıştır. Kıta’nın Türkiye’ye uzak bir coğrafya olmasına karşın Türkiye, bölgenin vadettiği jeopolitik geleceği iyi okumuş ve bölgeye dair stratejik bir açılım gerçekleştirmiştir. Türkiye’den Latin Amerika ülkelerine ve Latin Amerika’dan Türkiye’ye gerçekleştirilen üst düzey ziyaretler, ikili ilişkilerin güçlendirilmesine katkı sağlamıştır. Cumhurbaşkanları, başbakanlar ve bakanlar düzeyinde yapılan ziyaretler iş birliği alanlarının genişletilmesine olanak tanımıştır. Türkiye, Latin Amerika’da kültürel etkinlikler düzenleyerek, Türk kültürünü tanıtmayı ve iki bölge halkları arasındaki kültürel bağları güçlendirmeyi hedeflemiştir. Türk dizileri ve filmleri, Latin Amerika’da büyük ilgi görmüş ve kültürel etkileşimi artırmıştır. Türk İş Birliği ve Koordinasyon Ajansı (TİKA) Başkanlığı’nın Latin Amerika genelinde kadın üreticileri desteklediği; makina, ekipman ve malzeme tedariki sağladığı, kooperatifçilik ve yerel kalkınma projelerini desteklediği yüzlerce proje ve çalışma bulunmaktadır. Bu projeler, bölgede etkin bir kamu diplomasisi inşa edilmesinin başrolünde bulunmaktadır. Türkiye’nin Latin Amerika’da yürüttüğü kamu diplomasisi ve ticari diplomasi çalışmaları, bölge ile olan ekonomik ilişkilerin güçlendirilmesi açısından büyük önem taşımaktadır. MÜSİAD, DEİK, TÜSİAD ve ticaret odaları gibi kurumlar bu süreçte kritik rol oynayarak Türkiye’nin bölgedeki ticari varlığını artırmakta ve karşılıklı iş birliği fırsatlarını geliştirmektedir. Bu çalışmalar sayesinde Türkiye’nin Latin Amerika ile olan ticaret hacmi ve yatırım potansiyeli her geçen gün daha da artmaktadır. Bu süreçte atılan adımlar, Türkiye’nin Latin Amerika ile uzun vadeli ve sürdürülebilir ilişkiler kurmasına önemli katkılar sağlamaya devam edecektir.