POLSAM | POLİTİK STRATEJİLER ARAŞTIRMA MERKEZİ
Dış Politika Uzmanı
Haber
Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenskiy, İsveç’in başkenti Stockholm’de İskandinav ülkeleri ile Ukrayna arasında gerçekleşen zirvenin ardından İzlanda, Norveç ve İsveç ile güvenlik anlaşmaları imzaladı. (Haber7.com, 3.06.2024)
POLSAM Haber Analizi
24 Şubat 2022 tarihinde Rusya’nın Ukrayna’yı işgale başlaması üzerinden iki yılı aşkın zaman geçti. Savaşın başladığı ilk günden itibaren çoğu ülke gibi İskandinav ülkeleri de Ukrayna’ya desteklerini tek ağızdan iletmişlerdir. Fakat bu destek özellikle son yılda oldukça arttırılmış ve güvenlik konseptinin değişiminde önemli bir hâl almıştır.
İskandinav ülkelerinin Ukrayna’ya olan büyük yardımlarının altında yatan sebep Güvenlik Politikalarıdır ve bu politikalar anlaşılmadan Ukrayna’nın güvenlik çemberi de anlaşılmaz. İskandinav ülkelerinin Güvenlik Politikaları ana hatlarıyla ve özellikle son dönemde gelişen durumla Rusya’nın yayılmacılığı üzerine kuruludur. Rusya’nın İskandinav ülkelerine karşı iletişimi yapıcı ve iyi komşuluk ilişkileri barındırırken bir yandan da sorumlu şekilde davranmaları gerektiği yönündeki açıklamaları ve çift yönlü mesajları, Rusya’nın tehdit edici askeri varlığı İskandinav ülkelerini güvenlik politikalarını sıkılaştırmaya itmektedir. Bu Ukrayna’nın işgali sonrasında fiili olarak faaliyete geçmiştir. İskandinav ülkeleri kendi toplumlarının güçlenmesi ve uluslararası iş birliği çerçevesinde kendi güvenliklerini sağlama yoluna gitmişler İsveç ve Finlandiya bu politikalar kapsamında NATO’ya katılmışlardır.
İskandinav ülkelerinin Rusya’nın yayılmacılığı ve kuvvetli askeri varlığı karşısında hem Nordik dahilinde hem de NATO kapsamında bir birleşme sağlamaları önemlidir. Ukrayna’nın güvenliği ise bu birlik kapsamında Rusya’nın durdurulması ve Avrupa’nın güvenliğini sağlamak adına gereklidir. Bu sebeple İskandinav ülkeleri son dönemde Ukrayna’ya olan desteklerini arttırmaktadır.
Mayıs aynının sonlarında yapılan görüşmelerde ise İskandinav ülkeleri bir birlik çerçevesinde Ukrayna ile güvenlik anlaşmaları imzalamışlardır. İskandinav ülkelerinin burada amaçladıkları ise Ukrayna askeri varlığı ile daha yakın çalışabilmek ve askeri yeteneklerini geliştirmek üzerine kuruludur. Bu güvenlik anlaşmaları kapsamında Ukrayna teçhizatını geliştireceği gibi havacılık, hava savunma sistemleri, zırhlı araçlar, topçu sistemleri, deniz güvenliği, mayın temizleme yardımı ve insansız hava araçlarını ordusuna kazandıracak ve en önemlilerinden biri ise İsveç ile yapılan Güvenlik anlaşması kapsamında ASC 890 AWACS havadan erken uyarı ve kontrol uçağı ve JAS 39 Gripen savaş uçağı teslimi sağlayacak. İsveç aynı zamanda Ukrayna tugaylarını da donatacak ve gerekli ekipmanların tamamını Ukrayna’ya sevk edecek.
Norveç ise Ukrayna’nın hava gücünü arttırmak adına F-16 savaş uçağı teslimi yapacağını açıkladığı gibi savunma ve sanayi alanlarında iş birliği ve NATO içerisinde Ukrayna’nın geleceği adına çalışmalar yapacağını taahhüt etmiştir. İzlanda ile imzalanan güvenlik anlaşması kapsamında ise mali yardım öne çıkmıştır.
Sonuç olarak İskandinav ülkeleri güvenlik politikalarındaki gelişim çerçevesinde Ukrayna’ya olan desteklerini daha da arttıracaklardır. Özellikle Ukrayna’nın hava gücünün arttırılması yeni açılan cepheler içerisinde önemli bir atılım sağlayacaktır. Ukrayna’nın hava gücünün son dönemde arttırılması aynı zamanda artan füze tedariki ise NATO ülkelerinin yeni konsept için bir araya gelebileceğini göstermektedir.
NATO’nun eylem planlarında değişiklik söz konusu olur mu?
Ukrayna’nın işgal girişiminden bu yana savunma konseptinde kaldığı görülmektedir. Rusya’nın belirli bölgelerden sürekli cephe açması ve ilerleme sağlaması sadece Ukrayna’ya olan sıkı desteğin devamı sayesinde durdurulabilecektir. Bu durum NATO konsepti içerisinde incelendiğinde Genel Sekreter Stoltenberg Rusya’nın topraklarının Ukrayna tarafından vurulması gerektiğini aksi takdirde Ukrayna’nın geniş perspektifte düşeceğine inanmaktadır. Burada devreye seyir füzeleri ve hava gücü girecektir. Son dönemde güvenlik anlaşmaları ve yapılan askeri yardımlar bu durumun beklenti içerisinde olduğunu göstermektedir. Ukrayna’nın saldırılarını püskürtmesi ise ağır ve gelişmiş silahları kullanmasına bağlıdır aynı zamanda hava gücü arttırılmalıdır. Fakat bu görüşün oldukça tehlikeli tarafları da mevcuttur. Bunlardan biri Rus topraklarının vurulması savaşı genişletme tehlikesi yaratacaktır ilave olarak Rusya’nın Ukrayna’ya saldırılarını daha da sıklaştıracağı şüphesizdir. Bu durumun NATO ile Rusya’yı gergin bir şekilde karşı karşıya getirme olasılığı da oldukça yüksek görünmektedir.
